zondag 31 mei 2015

Türk çayı (Turkse thee recept)

In Turkije leeft men op thee. Letterlijk. Je staat er mee op en gaat er mee naar bed, en iedereen drinkt het: Türk çayı (Turkse thee). En dan heb ik het niet over de appelthee (die alleen aan toeristen wordt voorgezet en ik nog nooit bij een Turkse familie ben tegengekomen) maar over de echte zwarte thee. In Turkije is met recht sprake van een theecultuur. Of het nu bij het eten of na het eten is, thuis of buiten, bij het barbecueën of in een van de vele populaire theehuizen: thee drinken zal je in Turkije! Bijna alle thee die in Turkije wordt verkocht komt uit Rize, een provincie aan de Zwarte Zee-kust in Turkije, waar het vochtig en niet al te heet is: een ideaal klimaat om thee te laten groeien.


Turkse thee maken? Voor het zetten van echte Turkse thee heb je een çaydanlık nodig. Dat is een dubbele theepot. In de onderste grote theepot wordt water aan de kook gebracht. In de bovenste, kleinere, theepot, schep je de losse zwarte thee. Zelf gebruik ik (geen reclame...) de Rize turist çay van Çaykur. Zodra het water in de onderste pot kookt, giet je het kokende water in de kleine theepot. De onderste theepot vul je weer aan met water en zo laat je de thee op heel laag vuur trekken. Bij het inschenken van de thee begin je met de sterke thee uit de bovenste theepot, en vul je aan met kokend water uit de onderste theepot. Dit is iets waar je handigheid in moet krijgen. De ouderwetse Turkse theepotten die op het gasfornuis staan hebben een loeiheet handvat gekregen door het pruttelen, dus wees voorzichtig.  


Alhoewel ik op zolder geloof ik wel ergens een echte çaydanlık heb staan, gebruiken wij voor ons dagelijks kopje çay een elektrik çaydanlık: een dubbele waterkoker. Die werkt hetzelfde als hierboven beschreven staat, alleen dan op elektriciteit. Nadat het water gekookt heeft, slaat de waterkoker af maar houdt hij het water wel warm. Ik vind dat persoonlijk een stuk handiger en bovendien gebruik ik hem ook als gewone waterkoker. Om te voorkomen dat losse thee in je glaasje terecht komt, kun je een filter gebruiken waar de thee ingaat. Als de thee een tijdje getrokken heeft, kun je het filter met de thee beter eruit halen om te voorkomen dat de thee te sterk (acı) wordt.


En dan moet de thee worden ingeschonken. Dat is een vak apart, zeker als je bezoek hebt! De een wil 'demli çay', sterke thee (dus meer thee en minder water) terwijl de ander (vrouwen meestal) 'açık çay' drinken, een klein laagje thee en veel water. Vergeet in ieder geval niet de suiker en theelepeltjes op tafel te zetten. De meeste Turkse thee wordt met suiker gedronken, en dat verschilt van een half klontje tot vier suikerklontjes per glaasje (ik verzin dit niet, ik stond ernaast!). Drink je je thee liever zonder suiker, vraag dan zeker om açık çay want anders is de thee te sterk. En ben jij de gastvrouw die de thee schenkt? Let goed op, want zodra iemand zijn glaasje leeg heeft gedronken hoor je het weer bij te vullen met thee. Pas als iemand zijn theelepeltje dwars bovenop het glaasje legt, heeft hij genoeg thee gehad. Normaliter drink je Turkse thee natuurlijk uit de bekende tulpvormige theeglaasjes. Echter daar gaat maar 100 ml in en daarom drinken wij thuis of met goede vrienden gewoon uit een Nederlands theeglas - dat scheelt weer heen en weer lopen. Bij meer 'officieel' bezoek schenk ik wel in de kleine theeglaasjes.


Het recept voor Turkse thee is natuurlijk heel persoonlijk. In beginsel komt het neer op losse zwarte thee en kokend water. Maar hierbij draait het om de verhoudingen. Je kunt de thee 'wassen' (spoelen) voor je de thee gaat zetten, dat doe ik niet, maar velen doen dit wel. Ik voeg zelf altijd een beetje 'tomurcuk çay' (Earl Grey thee) toe aan mijn eigen çay omdat dat de smaak wat lichter maakt, maar het hoeft niet. Je kunt bij het zetten van de thee alvast een suikerklontje in de theepot laten vallen om de thee wat minder acı te laten worden. Et cetera, et cetera. In ieder geval heb je wel een çaydanlık nodig om thee te gaan zetten. Je kunt er eentje meenemen uit Turkije, maar ook hier kun je in de meeste grotere Turkse winkels wel een Turkse theepot vinden. De elektrische Turkse theepot die wij gebruiken zie je wat minder vaak. Die van ons komt van een webwinkel uit Duitsland maar ze worden ook wel verkocht op bijvoorbeeld de Beverwijkse Bazaar. Mijn tip: neem geen plastic variant (die zie je ook veel), want dat geeft met al het kokende water toch een plastic smaakje af. Wij hebben er al een paar versleten maar degene die we nu hebben vind ik het prettigste model.


Recept
Türk çayı (Turkse thee)

Benodigdheden
losse zwarte thee
eventueel losse earl grey (tomurcuk) thee


Bereiding
Breng een ruime hoeveelheid water aan de kook. Schep de gewenste hoeveelheid thee in je theepot (of in het filter voor je theepot). Zelf gebruik ik op ongeveer 800 ml water 2 volle eetlepels zwarte thee en een halve eetlepel early grey thee. Giet zodra het water kookt het water over de thee heen. 


Vul het water eventueel aan (laat het in dat geval nogmaals aan de kook komen) en laat de thee nu rustig trekken (meestal zet ik de theekoker dan even uit omdat toch alles nog heel heet is). Breng na een minuut of 20 het water in de onderste theepot weer aan de kook, laat het vijf minuten doorpruttelen (zodat ook de thee bovenin goed warm is). Je thee is nu klaar om geserveerd te worden.


Bewaren
Türk çayı (Turkse thee) blijft ongeveer een uur tot twee uur lekker om te drinken, daarna wordt de thee te sterk en kan hij bitter worden. 



4 opmerkingen:

  1. Leuk om te lezen dit, wij kregen idd ook overal appelthee aangeboden tijdens onze vakantie! Zelf heb ik zwarte thee gekocht voor thuis en die werd ook gemengd om hem wat minder sterk te maken, ik laat 'm gewoon wat langer dan normaal trekken in een theefilter ;)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Echt leuk om bovenstaande zo te lezen!! Ben nu ook zeker voornemens om de thee-koker aan te schaffen! :-).... Net als andere toeristen kregen wij (regelmatig) de appelthee aangeboden...(erg lekker) maar ook de originele turkse thee gedronken. Van beiden zou ik bij een volgende trip naar Turkijie (in Sept) e.e.a. mee willen nemen... Is dat toegestaan bij / door de Douane? kan dit nergens terug vinden!!

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja hoor, natuurlijk mag dat, gewone droge thee, daar zal niemand iets van zeggen. Alleen de Turkse thee die daar verkocht wordt is precies hetzelfde als die je hier in de Turkse winkels kan kopen, dus misschien beter hier kopen ;). Of je moet echt versgedroogde thee van de Zwarte Zee-kust willen meenemen.

      Verwijderen

Bedankt voor je reactie en tot ziens op Mijn mixed kitchen!